TMS คืออะไร ทำความเข้าใจทางเลือกใหม่รักษาโรคหลอดเลือดสมอง 

ในโลกของการรักษาโรคทางระบบประสาทและสมอง เทคโนโลยีมีการพัฒนาอย่างไม่หยุดนิ่ง หนึ่งในนวัตกรรมที่ได้รับความสนใจอย่างมากคือ TMS หรือ Transcranial Magnetic Stimulation ซึ่งเป็นเทคนิคการกระตุ้นสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจว่า tms คือ อะไร มีขั้นตอนการรักษาอย่างไร เหมาะกับใคร มีผลข้างเคียงหรือไม่ และเป็นทางเลือกใหม่ในการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างไร

เครื่อง TMS เทคโนโลยีคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ากับการรักษาโรคทางระบบประสาท

เครื่อง TMS คืออุปกรณ์ที่ใช้สร้างสนามแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีความเข้มข้นสูงในระยะเวลาสั้นๆ ส่งผ่านไปยังสมองส่วนที่ต้องการทำการรักษา โดยสนามแม่เหล็กนี้จะเหนี่ยวนำให้เกิดกระแสไฟฟ้าอ่อนๆ ในเซลล์ประสาท ซึ่งสามารถปรับเปลี่ยนการทำงานของสมองในบริเวณนั้นได้ เทคโนโลยีนี้ได้รับการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง และปัจจุบันเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าด้วยสนามแม่เหล็กนี้ถูกนำมาใช้ในการรักษาโรคทางระบบประสาทและจิตเวชหลายชนิด รวมถึงโรคหลอดเลือดสมอง

TMS คืออะไร? ทำความเข้าใจหลักการและประโยชน์

TMS คือ เทคนิคการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกราน (Non-invasive brain stimulation) โดยใช้หลักการของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเหนี่ยวนำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทำงานของเซลล์ประสาทในสมองส่วนที่ต้องการรักษา คำว่า TMS Therapy คือกระบวนการบำบัดรักษาโดยใช้เทคนิค TMS นี้เอง ซึ่งแตกต่างจากการรักษาด้วยยาหรือการผ่าตัด เนื่องจากไม่มีการใช้สารเคมีหรือการเปิดกะโหลกศีรษะ ไม่เจ็บ ใช้เวลา 30-60 นาทีต่อครั้ง

ขั้นตอนการรักษาด้วย TMS เตรียมตัวอย่างไร?

การรักษาด้วยเครื่อง TMS โดยทั่วไปมีขั้นตอนดังนี้

1. การประเมินผู้ป่วย แพทย์ผู้เชี่ยวชาญจะทำการประเมินสภาพร่างกาย ประวัติทางการแพทย์ และอาการของผู้ป่วยอย่างละเอียด เพื่อพิจารณาว่า TMS เป็นทางเลือกการรักษาที่เหมาะสมหรือไม่
2. การกำหนดตำแหน่งการกระตุ้น โดยใช้ภาพสแกนสมอง (เช่น MRI) หรือการระบุตำแหน่งตามมาตรฐานสากล แพทย์จะกำหนดตำแหน่งที่ต้องการกระตุ้นในสมองของผู้ป่วยอย่างแม่นยำ
3. การวางขดลวด ขดลวดแม่เหล็กไฟฟ้าจะถูกวางเหนือศีรษะของผู้ป่วยในตำแหน่งที่กำหนด
4. การกระตุ้นด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เครื่อง TMS จะปล่อยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเป็นชุดในช่วงเวลาสั้นๆ ผู้ป่วยอาจรู้สึกเหมือนมีอะไรมาเคาะเบาๆ ที่ศีรษะ
5. ระยะเวลาการรักษา การรักษาด้วย TMS มักต้องทำต่อเนื่องหลายครั้ง (เช่น 5 วันต่อสัปดาห์ เป็นเวลา 4-6 สัปดาห์) ระยะเวลาและจำนวนครั้งจะขึ้นอยู่กับอาการและการตอบสนองของผู้ป่วย

ข้อจำกัดเกี่ยวกับเครื่อง TMS ที่ควรรู้

แม้ว่า TMS จะเป็นเทคโนโลยีที่มีศักยภาพ แต่ก็มีข้อจำกัดบางประการ เช่น

• ผลการรักษาอาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล
• อาจต้องใช้เวลาในการรักษาหลายสัปดาห์กว่าจะเห็นผลลัพธ์ที่ชัดเจน
• ไม่เหมาะสำหรับผู้ที่มีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ฝังอยู่ในร่างกาย เช่น เครื่องกระตุ้นหัวใจ หรือโลหะในสมอง

TMS ช่วยรักษาอะไรได้บ้าง?

ประโยชน์ของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ในการรักษาโรคทางระบบประสาทนั้นมีหลายประการ โดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ได้แก่

• กระตุ้นให้เซลล์ประสาทเกิดกระแสไฟฟ้า TMS สามารถกระตุ้นการทำงานของเซลล์ประสาทที่ได้รับผลกระทบจากโรคหลอดเลือดสมอง ช่วยให้เกิดการฟื้นตัวและการสร้างเครือข่ายประสาทใหม่
• ฟื้นฟูการเคลื่อนไหว ในผู้ป่วยที่มีปัญหาด้านการเคลื่อนไหวแขนขา TMS สามารถช่วยกระตุ้นสมองส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหว ทำให้การทำงานของกล้ามเนื้อดีขึ้น
• พัฒนาการพูดและความเข้าใจ สำหรับผู้ที่มีปัญหาด้านการสื่อสาร TMS อาจช่วยกระตุ้นสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการพูดและความเข้าใจภาษา
• บรรเทาอาการซึมเศร้าและความเหนื่อยล้า ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมักมีอาการซึมเศร้าและความเหนื่อยล้าร่วมด้วย ซึ่ง TMS สามารถช่วยบรรเทาอาการเหล่านี้ได้
• เป็นทางเลือกที่ไม่ต้องผ่าตัดและใช้ยา สำหรับผู้ที่ไม่สามารถรับประทานยาบางชนิดได้ หรือไม่ต้องการเข้ารับการผ่าตัด TMS เป็นอีกทางเลือกที่มีความปลอดภัยสูง

ขอบเขตการรักษาที่ครอบคลุม

นอกเหนือจากโรคหลอดเลือดสมองแล้ว TMS ยังได้รับการนำมาใช้ในการรักษาโรคทางระบบประสาทและจิตเวชอื่น ๆ เช่น

• โรคซึมเศร้าที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยา
• โรคย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD)
• โรคจิตเภท (Schizophrenia)
• อาการปวดเรื้อรัง
• โรคพาร์กินสัน (Parkinson’s Disease)
• โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s Disease)

ผลข้างเคียงและความเสี่ยงจากการรักษาด้วย TMS ที่ควรรู้

โดยทั่วไป TMS ถือเป็นการรักษาที่มีความปลอดภัยสูงและมีผลข้างเคียงน้อย ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นชั่วคราว ได้แก่

• อาการปวดศีรษะเล็กน้อย
• รู้สึกไม่สบายหนังศีรษะบริเวณที่ถูกกระตุ้น
• อาการชาหรือรู้สึกยิบๆ ที่หนังศีรษะ

ผลข้างเคียงที่รุนแรงนั้นพบได้น้อยมาก แต่ก็อาจเกิดขึ้นได้ เช่น อาการชัก ซึ่งมักเกิดในผู้ที่มีประวัติโรคลมชักมาก่อน ดังนั้น การประเมินผู้ป่วยอย่างละเอียดก่อนการรักษาจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

การรักษาทางเลือกอื่นสำหรับโรคทางระบบประสาทมีอะไรบ้าง?

นอกจากการรักษาด้วย TMS แล้ว ยังมีทางเลือกอื่น ๆ ในการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง เช่น

• การรักษาด้วยยา เพื่อควบคุมความดันโลหิต ลดไขมันในเลือด ป้องกันการเกิดลิ่มเลือดซ้ำ
• การทำกายภาพบำบัด เพื่อฟื้นฟูการเคลื่อนไหวและการทำงานของกล้ามเนื้อ
• การฝึกพูดและภาษาบำบัด สำหรับผู้ที่มีปัญหาด้านการสื่อสาร
• การบำบัดทางจิตใจ เพื่อจัดการกับภาวะซึมเศร้าและความวิตกกังวล

การเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมที่สุดขึ้นอยู่กับการประเมินของแพทย์และความต้องการของผู้ป่วยแต่ละราย

เพื่อเสริมสร้างความเข้าใจและการเข้าถึงการดูแลรักษาที่ครอบคลุมสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง นอกจากการรักษาด้วย TMS ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่ช่วยฟื้นฟูการทำงานของระบบประสาทแล้ว การดูแลแบบองค์รวมก็มีความสำคัญอย่างยิ่ง

WALK WELL – เดินได้เดินดี ศูนย์ฟื้นฟูผู้ป่วยหลอดเลือดสมองโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง ศูนย์ฟื้นฟูผู้ป่วยหลอดเลือดสมองโดยอายุรแพทย์ระบบประสาท และแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู มีโปรแกรมกระตุ้นสมองด้วยเครื่อง TMS สามารถปรับตามได้ในแต่ละบุคคล และมีการประเมินผลอย่างสม่ำเสมอ ติดต่อศูนย์  WALK WELL

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ TMS