การทำกายภาพบำบัดที่บ้านดีไหม เหมาะกับใคร และต้องเตรียมตัวอย่างไร

ปัจจุบันมีหลายแนวทางในการกายภาพบำบัด ทั้งกายภาพบำบัดที่บ้าน หรือโรงพยาบาล  แต่ก็ยังมีคำถามว่า “การกายภาพบำบัดที่บ้านมีประสิทธิภาพเพียงใด?” หรือ “สามารถ ทำกายภาพบำบัดด้วยตัวเอง ได้จริงหรือไม่?” บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักทั้งข้อดี ข้อจำกัด และขั้นตอนกายภาพบำบัดเบื้องต้น พร้อมคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญที่คุณวางใจได้

การทำกายภาพที่บ้านสามารถทำเองได้หรือไม่

การทำกายภาพบำบัดด้วยตัวเองสามารถทำได้ในบางกรณี เช่น ท่าบริหารเบื้องต้นที่ได้รับคำแนะนำจากนักกายภาพบำบัดแล้ว หรือการฝึกการทรงตัวและการยืดเหยียดกล้ามเนื้อในระดับที่ปลอดภัย

การทำกายภาพบำบัดด้วยตนเองควรอยู่ภายใต้คำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อป้องกันการเคลื่อนไหวผิดวิธีที่อาจทำให้บาดเจ็บซ้ำ การติดตามอาการจากนักกายภาพบำบัดเป็นระยะจึงยังเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้แน่ใจว่าแนวทางการฟื้นฟูเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ

ควรเริ่มทำกายภาพที่บ้านเมื่อไรหลังออกจากโรงพยาบาล

ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการเริ่มทำกายภาพที่บ้านขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยและคำแนะนำจากแพทย์หรือนักกายภาพบำบัด โดยทั่วไปสามารถเริ่มได้ทันทีหลังจากอาการคงที่หรือได้รับการวินิจฉัยว่าไม่มีภาวะแทรกซ้อนรุนแรง โดยเฉพาะในกรณีของ ผู้ป่วย Stroke ซึ่งการเริ่มต้นฟื้นฟูเร็วมีผลต่อความสามารถในการกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมีคุณภาพ

กายบริหารสําหรับผู้ป่วยติดเตียงบางรายอาจได้รับโปรแกรม ทำกายภาพบำบัดเบื้องต้นตั้งแต่ยังอยู่ในโรงพยาบาล และเมื่อกลับบ้านแล้วจะเข้าสู่ ขั้นตอนกายภาพบำบัดต่อเนื่องที่บ้าน ซึ่งควรปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างสม่ำเสมอและอยู่ภายใต้การติดตามอาการจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูงสุด

ผู้ป่วยควรเตรียมตัวอย่างไรก่อนเริ่มทำกายภาพที่บ้าน

ก่อนเริ่มทำกายภาพบำบัดที่บ้าน กายบริหารสําหรับผู้ป่วยติดเตียงควรเตรียมตัวทั้งในด้านร่างกาย สภาพแวดล้อม และจิตใจ เพื่อให้การฟื้นฟูมีความปลอดภัย โดยเฉพาะในกรณีที่ต้อ ทำกายภาพบำบัดด้วยตัวเอง การเตรียมความพร้อมที่ดีจะช่วยลดความเสี่ยงในการบาดเจ็บซ้ำ และเพิ่มโอกาสในการฟื้นตัวเร็วขึ้น

สิ่งที่ควรเตรียมก่อนเริ่มกายภาพที่บ้าน มีดังนี้

• ปรึกษานักกายภาพบำบัด เพื่อรับโปรแกรมการฟื้นฟูที่เหมาะกับอาการ
• จัดพื้นที่ให้ปลอดภัย เช่น ปูพื้นกันลื่น มีที่จับพยุงตัว หรือหลีกเลี่ยงสิ่งกีดขวาง
• เลือกอุปกรณ์ที่จำเป็น เช่น เบาะรองพื้น ลูกบอลออกกำลังกาย หรือผ้ายืด
• สวมใส่เสื้อผ้าที่คล่องตัว เพื่ออำนวยความสะดวกในการเคลื่อนไหว
• ตั้งเป้าหมายและเวลา ให้สม่ำเสมอ เพื่อเป็นแนวทางในการฟื้นฟูระยะยาว
• ทำความเข้าใจขั้นตอนกายภาพบำบัด แต่ละท่าอย่างละเอียด ก่อนลงมือปฏิบัติจริง

การเตรียมตัวที่ดีจะช่วยให้ผู้ป่วยมั่นใจในการทำกายภาพบำบัดที่บ้าน และช่วยให้การฟื้นฟูเกิดผลในทางบวกอย่างชัดเจน

ข้อควรระวังในการทำกายภาพบำบัดที่บ้าน

แม้การทำกายภาพที่บ้านจะช่วยเพิ่มความสะดวกและลดภาระการเดินทาง แต่ก็มีข้อควรระวังที่ไม่ควรมองข้าม โดยเฉพาะเมื่อผู้ป่วยต้องทำกายภาพบำบัดด้วยตัวเอง หรือมีผู้ดูแลช่วยดำเนินการ ซึ่งอาจเกิดความผิดพลาดหากไม่มีคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญอย่างเพียงพอ

ข้อควรระวังสำคัญ ได้แก่

• ไม่ฝืนร่างกายเกินไป: หากมีอาการเจ็บ ปวด หรือแน่นบริเวณข้อหรือกล้ามเนื้อ ควรหยุดทันทีและปรึกษานักกายภาพบำบัด
• เลือกท่าบริหารที่เหมาะสมกับอาการ: หลีกเลี่ยงท่าที่รุนแรงหรือซับซ้อนเกินกว่าขั้นตอนกายภาพบำบัดที่ได้รับคำแนะนำไว้
• ไม่ควรเปลี่ยนวิธีหรือเพิ่มระดับความยากด้วยตนเอง: การปรับโปรแกรมควรทำโดยนักกายภาพบำบัดเท่านั้น
• สภาพแวดล้อมต้องปลอดภัย: พื้นที่ลื่น พรม หรือสิ่งกีดขวางอาจทำให้ผู้ป่วยหกล้มขณะฝึก
• ควรมีผู้ดูแลช่วยสังเกต: โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ หรือผู้ที่เริ่มฝึกเดินใหม่

หากปฏิบัติอย่างถูกต้องและอยู่ภายใต้การประเมินอย่างต่อเนื่อง การทำกายภาพบำบัดที่บ้านจะเป็นแนวทางฟื้นฟูที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยในระยะยาว

วิธีกายภาพบําบัด ขา แขนอ่อนแรง

ภาวะกล้ามเนื้อแขนหรือขาอ่อนแรง มักเกิดขึ้นในผู้ป่วยหลังโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) หรือในผู้ที่เคลื่อนไหวร่างกายได้น้อยเป็นระยะเวลานาน การทำกายภาพบำบัดที่บ้านอย่างถูกต้องจะช่วยฟื้นฟูกล้ามเนื้อ ลดความฝืดของข้อต่อ และเพิ่มความสามารถในการเคลื่อนไหวอย่างปลอดภัย

ท่ากายภาพสำหรับขาอ่อนแรง

1. ท่ายกขาเหยียดตรง (Straight Leg Raise) นอนราบ เหยียดขาทั้งสองข้างให้ตรง เกร็งต้นขา แล้วยกขาขึ้นจากพื้นประมาณ 30 องศา ค้างไว้ 5 วินาที แล้ววางลง ทำ 10–15 ครั้งต่อรอบ

2. ท่าถีบส้นเท้า (Heel Slide) นอนหงาย แล้วค่อย ๆ พับขาหนึ่งข้างเข้าหาตัวช้า ๆ จากนั้นเหยียดออก ทำสลับกัน 10–15 ครั้งต่อรอบ

3. ฝึกยืนพยุงตัว ใช้ราวจับหรือ walker ช่วยพยุงตัว ลองฝึกยืนในระยะเวลาสั้น ๆ วันละ 1–2 รอบ และเพิ่มระยะเวลาเมื่อกล้ามเนื้อแข็งแรงขึ้น

ท่ากายภาพสำหรับแขนอ่อนแรง

1. ท่ายกแขนขึ้นหน้า (Shoulder Flexion Assisted) นั่งหลังตรง วางแขนข้างอ่อนแรงบนโต๊ะ ใช้มืออีกข้างช่วยพยุงเพื่อยกขึ้น–ลงในแนวตรง ทำวันละ 2–3 รอบ รอบละ 10 ครั้ง

2. ท่ากำ–แบมือ (Hand Gripping Exercise) ใช้ลูกบอลยางนุ่มหรือผ้าขนหนูม้วนบีบด้วยมือข้างอ่อนแรง ค้างไว้ 5 วินาที แล้วคลาย ทำ 10–15 ครั้ง

3. ท่ายกแขนออกด้านข้าง (Shoulder Abduction) ยกแขนข้างลำตัวขึ้นในแนวราบช้า ๆ หากกล้ามเนื้อยังไม่แข็งแรง สามารถให้ผู้ดูแลช่วยประคองได้

ควรทำกายภาพที่บ้านบ่อยแค่ไหนจึงจะเห็นผล

ความถี่ในการทำกายภาพบำบัดที่บ้านมีผลอย่างมากต่อประสิทธิภาพในการฟื้นฟูร่างกาย โดยทั่วไป นักกายภาพบำบัดจะแนะนำให้ผู้ป่วยฝึกซ้ำเป็นประจำทุกวัน หรืออย่างน้อย 3–5 ครั้งต่อสัปดาห์ ขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายและเป้าหมายในการบำบัดของแต่ละบุคคล

สำหรับการทำกายภาพบำบัดด้วยตัวเองที่บ้าน การฝึกสม่ำเสมอจะช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อ ป้องกันการยึดติดของข้อต่อ และปรับระบบประสาทให้ตอบสนองดีขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ป่วยหลัง stroke หรือผู้ป่วยติดเตียงที่จำเป็นต้องทำกายภาพอย่างต่อเนื่องเพื่อไม่ให้ร่างกายเสื่อมถอย

ผู้ป่วยควรได้รับการประเมินจากนักกายภาพบำบัดก่อนเสมอ เพื่อกำหนด ขั้นตอนกายภาพบำบัด ที่เหมาะสมกับสภาพร่างกาย และหลีกเลี่ยงการออกแรงเกินระดับที่ร่างกายรับไหว โดยสามารถขอรับคำปรึกษาอย่างมืออาชีพจากทีมผู้เชี่ยวชาญของ Walkwell ซึ่งให้บริการวางแผนและติดตามผลการทำกายภาพบำบัดทั้งในสถานที่จริงและแบบ กายภาพที่บ้าน พร้อมคำแนะนำเฉพาะราย เพื่อให้การฟื้นฟูมีประสิทธิภาพและปลอดภัยในระยะยาว

เลือก WALK WELL ให้เราช่วยคุณ และคนที่คุณรัก

หากคุณหรือคนในครอบครัว ไม่สะดวกทำกายภาพที่บ้าน อยากได้ผู้ดูแลที่มีความเชี่ยวชาญเพื่อฟื้นฟูร่างกายจากโรคหลอดเลือดสมอง
WALK WELL เราคือศูนย์ดูแลผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง (Stroke) นำทีมการดูแลใกล้ชิด โดยอายุรแพทย์ระบบประสาท และแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู  มีโปรแกรมกายภาพบำบัด สามารถปรับตามได้ในแต่ละบุคคล  (Intensive Rehabilitation Program with Customization) และมีการประเมินผลอย่างสม่ำเสมอโดยแพทย์และทีมสหวิชาชีพ เพื่อให้คนที่คุณรัก สามารถกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างเป็นปกติ สามารถ  ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ ติดต่อศูนย์  WALK WELL

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับการกายภาพที่บ้าน