Stroke Fast Track คืออะไร ทำไมสำคัญสำหรับโรคหลอดเลือดสมอง

ทุกนาทีมีค่า! รู้ทันโรคหลอดเลือดสมองก่อนสายเกินไป คุณเคยสงสัยไหมว่า ทำไมบางคนต้องเผชิญกับการ การเคลื่อนไหว หรือแม้กระทั่งชีวิตไปอย่างกะทันหัน? คำตอบอาจซ่อนอยู่เบื้องหลังโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดขึ้นโดยไม่ทันตั้งตัว

บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักว่า Stroke Fast Track คืออะไร? Stroke Fast Track กี่ชั่วโมงเป็นภาวะฉุกเฉิน อย่ารอจนสายเกินไป! การรู้เท่าทันโรคหลอดเลือดสมองเป็นการลงทุนที่ดีที่สุดสำหรับสุขภาพของคุณและคนที่คุณรัก มาเริ่มต้นการเดินทางเพื่อปกป้องสมองของคุณกันเลย

Stroke Fast Track คืออะไร

Stroke Fast Track สโตกฟาสแทร็ก คือระบบที่ถูกออกแบบมาให้เข้ากับบริบทของแต่ละพื้นที่ของแต่ละโรงพยาบาลนั้นเพื่อจะให้คนไข้สามารถเข้าถึงมือแพทย์ได้รวดเร็ว ระยะเวลามาตรฐานที่กำหนดสำหรับคนไข้ต้องถึงมือแพทย์ ภายใน 4.5 ชั่วโมง เพื่อให้รักษาและให้ยาได้อย่างทันถ่วงที สิ่งที่สำคัญที่สุด คือญาติควรนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันทีเมื่อพบอาการ ไม่ควรรอสังเกตอาการ

6 อาการสัญญาณเตือนสโตรก

อาการสัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) สามารถสังเกตได้จากหลัก BE FAST ซึ่งประกอบด้วย 6 อาการสำคัญ หากพบควรรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที ได้แก่

• Balance (การทรงตัวผิดปกติ) : เดินเซ เวียนศีรษะ หรือเสียการทรงตัวกะทันหัน
• Eyes (การมองเห็นผิดปกติ) : มองเห็นภาพซ้อน ตาพร่ามัว หรือสูญเสียการมองเห็นกะทันหันบางส่วน
• Face (ใบหน้าเบี้ยว) : ใบหน้าครึ่งซีกชา ปากเบี้ยว มุมปากตก
• Arms (แขนขาอ่อนแรง) : แขนหรือขาข้างใดข้างหนึ่งอ่อนแรง ยกไม่ขึ้น หรือขยับไม่ได้ตามปกติ
• Speech (การพูดผิดปกติ) : พูดไม่ชัด พูดติดขัด หรือฟังแล้วไม่เข้าใจความหมาย
• T (Time) – เวลาเป็นสิ่งสำคัญ หากพบอาการเหล่านี้ควรรีบพาผู้ป่วยไปโรงพยาบาลทันที

เวลาเป็นสิ่งสำคัญ การรักษาอย่างทันท่วงทีจะช่วยลดความเสียหายของสมองและเพิ่มโอกาสการฟื้นตัว

Stroke Fast Track ต้องถึงมือแพทย์ภายในกี่ชั่วโมง

ส่วนใหญ่หลายสถานพยาบาลจะกำหนดไว้ที่ 4.5 ชั่วโมงแต่บางสถานพยาบาลอาจกำหนดระยะเวลาต่างจากนี้ขึ้นกับขีดความสามารถ และความพร้อมของแต่ละที่

ถ้าเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉินโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) สังเกตได้อย่างไรบ้าง

รู้ก่อน พลิกชีวิต! โรคหลอดเลือดสมองเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องรีบรักษา โดยสังเกตผ่านอาการ BE-FAST หากคุณหรือคนใกล้ชิดมีอาการดังต่อไปนี้ ให้รีบโทรเรียกรถพยาบาล 1669 ทันที

Stroke Fast Track กับ Stroke ต่างกันอย่างไร?

Stroke Fast Track เป็นระบบการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอย่างเร่งด่วน เพื่อให้ได้รับการรักษาที่รวดเร็วที่สุด ภายใน 4.5 ชั่วโมง ส่วน Stroke คือชื่อเรียกของโรคหลอดเลือดสมอง ดังนั้นทั้งสองคำนี้จึงมีความเกี่ยวข้องกัน โดย Stroke Fast Track เป็นส่วนหนึ่งของการดูแลผู้ป่วย Stroke นั่นเอง

การพยาบาลผู้ป่วย Stroke Fast Track ก้าวสำคัญสู่การฟื้นฟู

หากเป็นฝั่งทางญาติผู้ป่วยนั่นคือการพาไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด ภายใน 4.5 ชั่วโมง เมื่อคนไข้มีอาการของ BE FAST ส่วนการพยาบาลผู้ป่วยในฝั่งของสถานพยาบาลนั้นก็มีความสำคัญอย่างยิ่ง เริ่มตั้งแต่การรับผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉิน การประเมินอาการเบื้องต้น การให้การรักษาตามแผนการรักษาของแพทย์ การดูแลให้ผู้ป่วยปลอดภัย และการเตรียมความพร้อมสำหรับการส่งตรวจทางรังสีวิทยา หรือการให้ยาละลายลิ่มเลือด

วิธีการรักษาโรคหลอดเลือดสมองตีบ

การเปิดหลอดเลือด เพื่อให้เลือดกลับไปเลี้ยงส่วนของสมองที่ยังไม่เสียหายนั้นสำคัญที่สุด ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้

• ให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำ (rt-PA) ในรายที่มีอาการน้อยกว่า 4.5 ชั่วโมง และ ไม่มีข้อห้ามในการให้ยา
• ใช้สายสวนดึงลากลิ่มเลือด (Thrombectomy) ในรายที่มีลิ่มเลือดชิ้นใหญ่ในหลอดเลือด สมอง มีอาการ ไม่เกิน 24 ชั่วโมง และไม่มีข้อห้าม

ดังนั้นการที่พาผู้ป่วยไปให้ถึงโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุดจึงสำคัญ ไม่ควรรอสังเกตอาการ

วิธีการรักษาหลอดเลือดสมองแตก

• ไม่มีการใช้ยาละลายลิ่มเลือดในผู้ป่วย หลอดเลือดสมองแตกเนื่องจากจะทำให้เลือดออกมากขึ้น อาการผู้ป่วยแย่ลง
• ในบางรายที่เลือดออกมาก ศัลยแพทย์ระบบประสาท อาจพิจารณาใช้การผ่าตัดรักษา

การดูแลรักษาต่อเนื่องและการกายภาพฟื้นฟู

• ให้การรักษาในโรงพยาบาล ให้น้ำเกลือ คุมระดับความดัน ออกซิเจน และน้ำตาลในเลือด
• รักษาโรคร่วมที่ตรวจพบ เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูงเบาหวาน 
• รับประทานยาที่แพทย์สั่งอย่างต่อเนื่อง
• ฝึกกายภาพเบื้องต้นและวางแผนการกายภาพในระยะยาว Golden Period

ประโยชน์ที่ได้รับจากการรักษาด้วยระบบ Stroke Fast Track

• ลดโอกาสการเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต การรักษาที่รวดเร็วช่วยลดความเสียหายของเซลล์สมอง ทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้เร็วขึ้นและมีโอกาสกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติมากขึ้น
• เพิ่มอัตราการรอดชีวิต การรักษาที่ทันท่วงทีจะช่วยเพิ่มโอกาสในการรอดชีวิตของผู้ป่วย
• ลดภาวะแทรกซ้อน การดูแลอย่างใกล้ชิดจะช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้

เครื่องมือสำคัญในการประเมินผลและพัฒนาการรักษา

แบบประเมิน Stroke Fast Track เป็นเครื่องมือที่ใช้ประเมินประสิทธิภาพของระบบการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองฉุกเฉิน โดยจะวัดผลลัพธ์ที่ได้จากการรักษา เช่น อัตราการรอดชีวิต อัตราการฟื้นตัว และความพึงพอใจของผู้ป่วยและญาติ

องค์ประกอบสำคัญในแบบประเมิน Stroke Fast Track

• ข้อมูลทั่วไปของผู้ป่วย อายุ เพศ โรคประจำตัว
• อาการเริ่มแรก เวลาที่เริ่มมีอาการ อาการที่พบ
• การวินิจฉัย ผลการตรวจต่าง ๆ เช่น CT scan, MRI
• การรักษา ยาที่ได้รับ การผ่าตัด
• ผลลัพธ์ อัตราการรอดชีวิต ระดับความพิการ (วัดโดยใช้มาตราส่วน เช่น NIH Stroke Scale) คุณภาพชีวิต
• ระยะเวลาในการรักษา ตั้งแต่เข้ารับการรักษาจนถึงออกจากโรงพยาบาล
• ความพึงพอใจของผู้ป่วยและญาติ ต่อการรักษาและการบริการ

ประโยชน์ของการประเมิน Stroke Fast Track

• ปรับปรุงคุณภาพการรักษา ช่วยให้ทราบจุดแข็งจุดอ่อนของระบบ และนำไปปรับปรุงการรักษาให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
• เปรียบเทียบผลลัพธ์ เปรียบเทียบผลลัพธ์กับโรงพยาบาลอื่นๆ หรือมาตรฐานสากล
• วางแผนการวิจัย ใช้ข้อมูลจากการประเมินในการวางแผนการวิจัยเพื่อพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ในการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง
• ให้ข้อมูลแก่ผู้ป่วยและญาติ ช่วยให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจถึงกระบวนการรักษาและผลลัพธ์ที่ได้รับ

ใครบ้างต้องรู้เรื่อง Stroke Fast Track

ทุกคนควรมีความรู้เกี่ยวกับ Stroke Fast Track เพราะโรคหลอดเลือดสมองสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน หรือผู้ที่สูบบุหรี่

กลุ่มคนที่ควรมีความรู้เกี่ยวกับ Stroke Fast Track เป็นพิเศษ ได้แก่

• บุคลากรทางการแพทย์ แพทย์ พยาบาล นักกายภาพบำบัด นักกิจกรรมบำบัด
• ผู้ดูแลผู้ป่วย ญาติ ผู้ดูแลที่บ้าน
• ประชาชนทั่วไป โดยเฉพาะผู้สูงอายุ ผู้ที่มีโรคประจำตัว

WALK WELL – เดินได้เดินดี ศูนย์ดูแลผู้ป่วยหลอดเลือดสมองโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง ศูนย์ดูแลผู้ป่วยหลอดเลือดสมองโดยอายุรแพทย์ระบบประสาท และแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู มีโปรแกรมกายภาพบำบัด สามารถปรับตามได้ในแต่ละบุคคล และมีการประเมินผลอย่างสม่ำเสมอ ติดต่อสอบถามเพิ่มเติม

คำถามที่พบบ่อย เกี่ยวกับ stroke fast track